Die Hierarchie der Anrede
In Tschechien wird im Gegensatz zu Deutschland bei der schriftlichen
und mündlichen Anrede Wert auf Funktion oder Titel des Gegenübers gelegt. Das ist ein Relikt der Habsburger Monarchie und ähnelt den Gepflogenheiten im heutigen Österreich. Bei der schriftlichen wie
mündlichen Anrede gilt dabei folgende Hierarchie:
Erste Priorität
Noch vor dem akademischen Titel und dem Namen – hat die berufliche Funktion des Angesprochenen. Auf die Funktion folgt kein Name!
1. Fall | 5. Fall (Anrede) | Übersetzung |
---|---|---|
Inspektor Inspektorka | Pane inspektore, Paní inspektorko, | Herr Inspektor, Frau Inspektorin, |
Jednatel Jednatelka | Pane jednateli, Paní jednatelko, | *Herr Geschäftsführer, *Frau Geschäftsführerin, |
Ministr Ministryně | Pane ministře, Paní ministryně, | Herr Minister, Frau Ministerin, |
Notář Notářka | Pane notáři, Paní notářko, | Herr Notar, Frau Notarin, |
Primátor Primátorka | Pane primátore, Paní primátorko, | Herr Oberbürgermeister, Frau Oberbürgermeisterin, |
Předseda Předsedkyně | Pane předsedo, Paní předsedkyně, | Herr Vorsitzender, Frau Vorsitzende, |
ředitel ředitelka | Pane řediteli, Paní ředitelko, | Herr Direktor, Frau Direktorin, |
Sekretář/Tajemník Sekretářka/Tajemnice | Pane sekretáři/tajemníku, Paní sekretářko/tajemnice, | *Herr Sekretär, *Frau Sekretärin, |
Soudce Soudkyně | Pane soudce, Paní soudkyně, | Herr Richter, Frau Richterin, |
Starosta Starostka | Pane starosto, Paní starostko, | Herr Bürgermeister, Frau Bürgermeisterin, |
Učitel Učitelka | Pane učiteli, Paní učitelko, | *Herr Lehrer, *Frau Lehrerin, |
Vedoucí Vedoucí | Pane vedoucí, Paní vedoucí, | *Herr (Abteilungs-)Leiter, *Frau (Abteilungs-)Leiterin, |
* Im Deutschen nicht gebräuchliche Formen
Zweite Priorität
Ist die Funktion nicht bekannt, wird als zweite Priorität der akademische Titel verwendet. Auf den Titel folgt kein Name!
1. Fall | Abkürzung | 5. Fall (Anrede) | Übersetzung |
---|---|---|---|
Docent Docentka | Doc. | Pane docente, Paní docentko, | *Herr Dozent, *Frau Dozentin, |
Doktor Doktorka | (s. Liste unten) | Pane doktore, Paní doktorko, | Herr Doktor, Frau Doktor, |
Inženýr Inženýrka | Ing. Ing. arch. (Ingenieur der Architektur) | Pane inženýre, Paní inženýrko, | *Herr Ingenieur, *Frau Ingenieurin, |
Magistr Magistra | Mgr. MgA. (Magister artium, Master of Arts) | Pane magistře, Paní magistro, | *Herr Magister, *Frau Magister, |
Profesor Profesorka | Prof. | Pane profesore, Paní profesorko, | Herr Professor, Frau Professorin, |
* Im Deutschen nicht gebräuchliche Formen
Bei Doktortiteln sind im Tschechischen folgende Abkürzungen geläufig:
MUDr. (Doktor der Allgemeinmedizin)
MDDr. (Doktor der Zahnmedizin)
MVDr. (Doktor der Tiermedizin)
JUDr. (Doktor der Rechtswissenschaft)
RNDr. (Doktor der Naturwissenschaften)
PhDr. (Doktor der Philosophie)
ThDr. (Doktor der Theologie)
PharmDr. (Doktor der Pharmazie)
Der Bachelor-Grad (Bc. bzw. BsA., Bachelor of Arts) wird bei der Anrede nicht verwendet.
Der Titel PaedDr. (Doktor der Pädagogik) wird nicht mehr vergeben.
Ausländische Titel (z. B. M. A., Ph. D.) erscheinen hinter dem Namen.
Bei der Reihenfolge wird der höhere Titel vor den niedrigeren gesetzt bzw. wird auf niedrigere Titel ganz verzichtet (nur „JUDr. Jan Novák“ statt „JUDr. Mgr. Jan Novák“).
Dritte Priorität
Sind weder Funktion noch akademischer Titel bekannt, wird als dritte Priorität mit dem Familiennamen angesprochen. Dabei ist zu beachten, dass im Tschechischen weibliche Familiennamen fast immer auf „ -ová“ oder „ -á“ enden. Dadurch erkennt man das Geschlecht des Kommunikationspartners selbst dann, wenn kein Vorname genannt wird.
1. Fall | 5. Fall (Anrede) | Übersetzung |
---|---|---|
Pan Urban Paní/Slečna Urbanová | Pane Urbane, Paní/Slečno Urbanová, | Herr Urban, Frau Urban, |
Pan Havel Paní/Slečna Havlová | Pane Havle, Paní/Slečno Havlová, | Herr Havel, Frau Havel, |
Pan Novák Paní/Slečna Nováková | Pane Nováku, Paní/Slečno Nováková, | Herr Novák, Frau Novák, |
Pan Marek Paní/Slečna Marková | Pane Marku, Paní/Slečno Marková, | Herr Marek, Frau Marek, |
Pan Kraus Paní/Slečna Krausová | Pane Krausi, Paní/Slečno Krausová, | Herr Kraus, Frau Kraus, |
Pan Smetana Paní/Slečna Smetanová | Pane Smetano, Paní/Slečno Smetanová, | Herr Smetana, Frau Smetana, |
Pan Černý Paní/Slečna Černá | Pane Černý, Paní/Slečno Černá, | Herr Černý, Frau Černý, |
Pan Krejčí Paní/Slečna Krejčí/Krejčová | Pane Krejčí, Paní/Slečno Krejčí/Krejčová | Herr Krejčí, Frau Krejčí, |
In der Umgangssprache wird in der Anrede bei männlichen Familiennamen inzwischen weitgehend auf den 5. Fall verzichtet. Man sagt also „pane Marek“, „pane Smetana“, „pane Novák“ usw. Das gilt jedoch nicht für den Schriftverkehr oder den gepflegten mündlichen Gebrauch.
Generische Anrede
Kennt man auch den Namen des Angesprochenen nicht, wird wie im Deutschen die Formel „Sehr geehrte Damen und Herren“ – „Vážené dámy, vážení pánové“ bzw. „Sehr geehrter Herr“ – „Vážený pane“ oder „Sehr geehrte Dame“ – „Vážená paní“ verwendet.